Hoe beslag leggen helpt om een vordering betaald te krijgen
11 maart 2025
Gebreken en non-conformiteit bij de aankoop van een paard
25 maart 2025Hoe beslag leggen helpt om een vordering betaald te krijgen
11 maart 2025Gebreken en non-conformiteit bij de aankoop van een paard
25 maart 2025
Het contractuele boetebeding: juridische pitbull of papieren tijger?
Contracten vormen het fundament van veel zakelijke relaties. Of het nu gaat om levering van goederen, het verlenen van diensten of een raamovereenkomst voor een samenwerkingsverband: duidelijke afspraken voorkomen conflicten. Maar wat als één van de partijen zich niet aan die afspraken houdt? In de praktijk wordt dan vaak het contractuele boetebeding opgenomen: een bepaling die moet zorgen voor naleving, of op z’n minst voor genoeg financiële prikkels om wanprestatie te voorkomen. Maar hoe krachtig is zo’n boetebeding in de praktijk?
Wat is een contractueel boetebeding precies?
Een boetebeding is een contractuele afspraak waarbij een partij een vast geldbedrag verschuldigd is als zij haar verplichtingen niet nakomt. Het boetebeding wordt vaak gebruikt om naleving van belangrijke contractuele verplichtingen af te dwingen. Dit kan zowel bij levering van goederen, maar bijvoorbeeld ook bij het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden of bij het tijdig opleveren van bouwprojecten.
Het is bedoeld als stimulans tot (tijdelijke) nakoming én als vangnet voor als het misgaat. De boete komt in plaats van een schadevergoeding of nakoming van het contract, of soms naast een schadevergoeding of nakoming van het contract. Dat hangt af van de formulering van het boetebeding, het is dus belangrijk om goed na te denken of het wenselijk is dat het boetebeding in plaats van een schadevergoeding en/of nakoming komt.
Een veelgebruikt voorbeeld:
“Indien partij A nalaat om binnen de overeengekomen termijn te leveren, verbeurt zij een direct opeisbare boete van €250 per dag, met een maximum van €5.000.”
Zo’n clausule lijkt helder. Maar of de boete daadwerkelijk betaald moet worden, is afhankelijk van meer dan alleen de tekst.
Wettelijke basis en juridische werking
De wettelijke regeling rondom boetebedingen is te vinden in de artikelen 6:91 tot en met 6:94 van het Burgerlijk Wetboek. In artikel 6:91 wordt het boetebeding gedefinieerd als een beding waarbij is bepaald dat de schuldenaar bij niet-nakoming een geldsom (of andere prestatie) verschuldigd is. Dit kan in plaats van een schadevergoeding zijn, of als extra sanctie bovenop die schade.
De partij die aanspraak maakt op de boete hoeft in principe geen daadwerkelijke schade aan te tonen. Juist dat maakt het boetebeding aantrekkelijk: het voorkomt discussies over bewijs van schade, en het zet druk op de nakoming van verplichtingen.
Tegelijkertijd geldt: niet elke boete houdt juridisch stand. De wetgever heeft de rechter de bevoegdheid gegeven om een boete te matigen als deze buitensporig hoog is, of als de toepassing onaanvaardbaar lijkt (art. 6:94 BW).
Boete en schadevergoeding: cumulatief of alternatief?
Een belangrijk onderscheid zit in de vraag of de boete bedoeld is als vervangende schadevergoeding, of juist als extra bovenop eventuele schade. Dat verschil moet in het contract zélf duidelijk worden aangegeven.
Wordt er niets gezegd? Dan geldt de boete in principe als vervanging van schadevergoeding (art. 6:92 BW). Wil je beide mogelijkheden openhouden, dan moet je dat expliciet opnemen:
“De boete is verschuldigd onverminderd het recht op vergoeding van de daadwerkelijk geleden schade.”
Zonder die toevoeging kan een partij dus géén aanvullende schadevergoeding vorderen, zelfs als de schade veel groter is dan het boetebedrag.
De rol van nakoming: wat wil je écht bereiken met een boetebeding?
Centraal bij het opnemen van een boetebeding staat de vraag: wil je druk uitoefenen op nakoming, of vooral financiële compensatie bij wanprestatie? In de kern is een boetebeding immers bedoeld om partijen te prikkelen tot naleving van hun contractuele verplichtingen. Nakoming — het daadwerkelijk uitvoeren van wat is afgesproken — blijft daarbij vaak het primaire doel.
Toch wordt in de praktijk regelmatig vergeten dat een boetebeding niet automatisch leidt tot (spoedige) nakoming. Soms wordt de boete betaald, maar blijft de prestatie alsnog uit. Daarom is het cruciaal om in de contractuele formulering ook aandacht te besteden aan de afdwingbaarheid van de hoofdprestatie. Dit kan bijvoorbeeld door expliciet op te nemen dat het recht op nakoming behouden blijft, naast de verbeurde boete.
Een voorbeeldclausule:
“De boete laat onverlet het recht van de wederpartij om nakoming van de overeenkomst te vorderen.”
Zeker in situaties waarin tijdigheid, kwaliteit of exclusiviteit essentieel is — denk aan IT-dienstverlening, bouwprojecten of licentieovereenkomsten — kan het behoud van het recht op nakoming essentieel zijn voor de waarde van de overeenkomst. Zonder dat expliciete voorbehoud loop je het risico dat de boete als afkoopmiddel wordt gezien, terwijl je juist uitvoering van de afspraak nodig hebt.
Conclusie: het contractuele boetebeding is zeker nuttig, mits goed uitgewerkt
Een boetebeding kan een krachtig juridisch instrument zijn. Het kan partijen dwingen tot nakoming, geschillen voorkomen en de positie van een schuldeiser versterken. Maar blind vertrouwen op een standaardformulering is riskant.
Als advocaten zien wij in de praktijk geregeld dat boetebedingen onvoldoende effectief zijn omdat ze juridisch onvolledig zijn, of disproportioneel, waardoor een rechter de boete kan matigen. Een goed opgesteld boetebeding begint bij een duidelijke risico-inschatting en het doel van de sanctie. Alleen dan is het écht een juridisch wapen, en geen papieren tijger.
Wil je zeker weten dat jouw contract juridisch goed is opgesteld en voldoet aan de toepasselijke wetgeving? Neem dan gerust contact met ons op. Onze specialisten staan klaar om je te helpen met deskundig advies en begeleiding.
